ONSCHULD... en de andere kant van de medaille
Wat is er mooier dan onschuld
De eerste bloesem in de lente ... een pasgeboren baby ... wijsheid en fantasie
van kleine kinderen ... of tot over de oren verliefde jonge stelletjes. Stuk voor
stuk roepen ze bij mij ontroering op. Dat komt door de onschuld die het
tafereeltje uitstraalt. Onschuld geeft een prachtige natuurlijke balans,
zacht van zorgeloos vertrouwen.
Helaas zijn we niet altijd in balans
Hans bijvoorbeeld had haast, gaf geen voorrang en veroorzaakte een botsing.
Hij had wel naar rechts gekeken, maar niet lang genoeg. Geen opzet, wel schuld.
Tom z'n voet schoot uit tijdens een partijtje voetbal in de achtertuin en hij
kinkelde een ruit in bij de buren. Ook geen opzet, wel schuld. Deze schuld
heeft te maken met verantwoordelijkheid. In deze voorbeelden spreken
de feiten voor zich. Daardoor voelt Hans zich verantwoordelijk voor de
deuk in de auto van de ander en Tom voor gebroken ruit.
Verantwoordelijkheidsgevoel en schuldgevoel liggen dicht bij elkaar
Toch zijn ze niet hetzelfde. De misser van Hans zal hem hoogstwaarschijnlijk
motiveren om ruimer te plannen en beter op te letten in het verkeer, Tom zal
wellicht de volgende keer toch maar gaan voetballen op het gemeentelijk
voetbalveldje. Verantwoordelijkheidsgevoel zorgt voor een stimulans van
binnenuit om het heft in eigen handen te nemen en door te gaan. Dat maakt het
tot een gezond gevoel.
Bij schuldgevoel ligt dat meestal anders. Het blijft makkelijker hangen, kan zich
opstapelen en je achtervolgen. Dat maakt het juist tot een ongezond gevoel.
We kennen er allemaal wel voorbeelden van. Het ontstaat door dingen die je
eigenlijk zou moeten doen, maar die er dan toch niet van komen. Zoals een
bezoekje aan je tante in het verzorgingstehuis ... geduldiger zijn ...
wat vaker begrip tonen ... hulp aanbieden als je weet dat iemand niet lekker
in z'n vel zit. Of het ontstaat als je tegen je zin in iets belooft en het toch
niet doet ... als je een scherpe opmerking maakt, die gemener uitpakt dan
de bedoeling was. Voorbeelden te over.
Je kunt je zelfs schuldig voelen terwijl je dat helemaal niet bent.
Dat was het geval bij Sophie. Ze wilde graag leren genieten. Toen ik haar
vroeg waarvan ze zou willen genieten, kwam ze met een lange lijst van hobbys
en bijzondere activiteiten die ze in de loop van haar leven had gedaan.
Een lijst om jaloers op zijn. Maar wat Sophie ook probeerde en hoe ze ook
haar best deed, ze slaagde er niet in om ergens echt van te genieten.
In plaats daarvan voelde ze zich juist vaak schuldig en daar wilde ze van af.
Aan haar jeugd lag het niet. Ze kwam uit een normaal gezin, vertelde ze.
Ze herinnerde zich haar ouders
als hardwerkende mensen, die van hun kinderen eenzelfde levenshouding
verwachten, niks mis mee dus. Ze omschreef haar ouders als streng, maar
rechtvaardig. Bij de vraag waar dat uit bleek verscheen er ineens een brede
glimlach van herkenning op het gezicht van Sophie.
Dat kwam door twee stokpaardjes van haar ouders
Hoe vaak had ze die wel niet gehoord: ' er is nog nooit iemand dood gegaan
van hard werken' en ' doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg '. Ze begreep
dat ze nog steeds volgens de normen van haar ouders leefde door altijd hard te
werken. Zelfs tijdens ontspannende en leuke momenten. Door dit inzicht smolt
haar schuldgevoel als sneeuw voor de zon en kon ze het heft weer in eigen
handen nemen.
Schuldgevoel gaat over het verleden
Vaak is het spijt om wat we wel of juist niet hebben gedaan, het bekende
had-ik-maar-gevoel. En ja, daar kun je onbewust aardig wat van verzamelen
in de loop van je leven. Dat kan ongemerkt veel ballast opleveren.
Een addertje onder het gras zit in het moment waarop de spijt pas echt ten
volle tot je bewustzijn doordringt. Vaak kun je nog bijstellen en actie ondernemen.
Maar soms is dat te laat, bijvoorbeeld als de had-ik-maar-gedachten gaan
over mensen die zijn overleden.
Dan is zelfverwijt een gemene valkuil
en boos zijn op jezelf vreet energie. Op de keper beschouwd is het heel
menselijk om dingen te laten liggen. Er borrelen nu eenmaal veel meer
ideeen in ons op over wat we allemaal zouden kunnen of moeten doen, dan
waar we daadwerkelijk toe in staat zijn.
Relativeren is daarom een goed begin
om de balans tussen schuld en onschuld in jezelf te herstellen. En goed voorwerk
om jezelf te kunnen vergeven. Je kunt het verleden nu eenmaal niet veranderen,
dus ook niet de fouten die je meent te hebben gemaakt. Wel heb je invloed op de
manier waarop je naar de gebeurtenissen kijkt. Vooral ook naar de rol die je daarin
zelf hebt gespeeld. Dat lucht enorm op en schept ruimte voor vertrouwen in de
toekomst.
Wil je deze column gebruiken?
Dat is prima als je daarbij de volgende link vermeldt:
Columns van Lya Perfors Moderne Psychotherapie
Wil je reageren? Dat kan ook:
lya@therapieplan.nl
Wat is er mooier dan onschuld
De eerste bloesem in de lente ... een pasgeboren baby ... wijsheid en fantasie
van kleine kinderen ... of tot over de oren verliefde jonge stelletjes. Stuk voor
stuk roepen ze bij mij ontroering op. Dat komt door de onschuld die het
tafereeltje uitstraalt. Onschuld geeft een prachtige natuurlijke balans,
zacht van zorgeloos vertrouwen.
Helaas zijn we niet altijd in balans
Hans bijvoorbeeld had haast, gaf geen voorrang en veroorzaakte een botsing.
Hij had wel naar rechts gekeken, maar niet lang genoeg. Geen opzet, wel schuld.
Tom z'n voet schoot uit tijdens een partijtje voetbal in de achtertuin en hij
kinkelde een ruit in bij de buren. Ook geen opzet, wel schuld. Deze schuld
heeft te maken met verantwoordelijkheid. In deze voorbeelden spreken
de feiten voor zich. Daardoor voelt Hans zich verantwoordelijk voor de
deuk in de auto van de ander en Tom voor gebroken ruit.
Verantwoordelijkheidsgevoel en schuldgevoel liggen dicht bij elkaar
Toch zijn ze niet hetzelfde. De misser van Hans zal hem hoogstwaarschijnlijk
motiveren om ruimer te plannen en beter op te letten in het verkeer, Tom zal
wellicht de volgende keer toch maar gaan voetballen op het gemeentelijk
voetbalveldje. Verantwoordelijkheidsgevoel zorgt voor een stimulans van
binnenuit om het heft in eigen handen te nemen en door te gaan. Dat maakt het
tot een gezond gevoel.
Bij schuldgevoel ligt dat meestal anders. Het blijft makkelijker hangen, kan zich
opstapelen en je achtervolgen. Dat maakt het juist tot een ongezond gevoel.
We kennen er allemaal wel voorbeelden van. Het ontstaat door dingen die je
eigenlijk zou moeten doen, maar die er dan toch niet van komen. Zoals een
bezoekje aan je tante in het verzorgingstehuis ... geduldiger zijn ...
wat vaker begrip tonen ... hulp aanbieden als je weet dat iemand niet lekker
in z'n vel zit. Of het ontstaat als je tegen je zin in iets belooft en het toch
niet doet ... als je een scherpe opmerking maakt, die gemener uitpakt dan
de bedoeling was. Voorbeelden te over.
Je kunt je zelfs schuldig voelen terwijl je dat helemaal niet bent.
Dat was het geval bij Sophie. Ze wilde graag leren genieten. Toen ik haar
vroeg waarvan ze zou willen genieten, kwam ze met een lange lijst van hobbys
en bijzondere activiteiten die ze in de loop van haar leven had gedaan.
Een lijst om jaloers op zijn. Maar wat Sophie ook probeerde en hoe ze ook
haar best deed, ze slaagde er niet in om ergens echt van te genieten.
In plaats daarvan voelde ze zich juist vaak schuldig en daar wilde ze van af.
Aan haar jeugd lag het niet. Ze kwam uit een normaal gezin, vertelde ze.
Ze herinnerde zich haar ouders
als hardwerkende mensen, die van hun kinderen eenzelfde levenshouding
verwachten, niks mis mee dus. Ze omschreef haar ouders als streng, maar
rechtvaardig. Bij de vraag waar dat uit bleek verscheen er ineens een brede
glimlach van herkenning op het gezicht van Sophie.
Dat kwam door twee stokpaardjes van haar ouders
Hoe vaak had ze die wel niet gehoord: ' er is nog nooit iemand dood gegaan
van hard werken' en ' doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg '. Ze begreep
dat ze nog steeds volgens de normen van haar ouders leefde door altijd hard te
werken. Zelfs tijdens ontspannende en leuke momenten. Door dit inzicht smolt
haar schuldgevoel als sneeuw voor de zon en kon ze het heft weer in eigen
handen nemen.
Schuldgevoel gaat over het verleden
Vaak is het spijt om wat we wel of juist niet hebben gedaan, het bekende
had-ik-maar-gevoel. En ja, daar kun je onbewust aardig wat van verzamelen
in de loop van je leven. Dat kan ongemerkt veel ballast opleveren.
Een addertje onder het gras zit in het moment waarop de spijt pas echt ten
volle tot je bewustzijn doordringt. Vaak kun je nog bijstellen en actie ondernemen.
Maar soms is dat te laat, bijvoorbeeld als de had-ik-maar-gedachten gaan
over mensen die zijn overleden.
Dan is zelfverwijt een gemene valkuil
en boos zijn op jezelf vreet energie. Op de keper beschouwd is het heel
menselijk om dingen te laten liggen. Er borrelen nu eenmaal veel meer
ideeen in ons op over wat we allemaal zouden kunnen of moeten doen, dan
waar we daadwerkelijk toe in staat zijn.
Relativeren is daarom een goed begin
om de balans tussen schuld en onschuld in jezelf te herstellen. En goed voorwerk
om jezelf te kunnen vergeven. Je kunt het verleden nu eenmaal niet veranderen,
dus ook niet de fouten die je meent te hebben gemaakt. Wel heb je invloed op de
manier waarop je naar de gebeurtenissen kijkt. Vooral ook naar de rol die je daarin
zelf hebt gespeeld. Dat lucht enorm op en schept ruimte voor vertrouwen in de
toekomst.
Wil je deze column gebruiken?
Dat is prima als je daarbij de volgende link vermeldt:
Columns van Lya Perfors Moderne Psychotherapie
Wil je reageren? Dat kan ook:
lya@therapieplan.nl